Zangkoor Advendo (Uit: Gesprekken met Valkenburgers)
Februari 1983. Door: Jan Portengen.
Zangkoor Advendo
Wat er vooraf ging
Voor zover bekend werd de voorloper van Advendo opgericht tijdens de bezettingstijd. Het moest een kerkkoor zijn, want dat hoefde niet te worden gemeld bij de cultuurkamer. Mede daardoor bleven de activiteiten beperkt tot de gereformeerde kerk. Het bestuur werd gevormd door Gerrit v.d. Eykel, Henk Botermans en Beppie van Gent (onderwijzeres).
Na verloop van tijd wist men de bekende Chris Hanegraaf als dirigent te werven. Direct na de bevrijding werd het roer omgegooid, iedereen kon lid worden. Het koor sloot zich aan bij de Koninklijke Bond en er werd een naam gekozen, van toen aan was het de Chr. Gem. Zangver. “Com nu met sang”.
Voorzitter was Th. v.d. Mey, de latere wethouder. Chris Hanegraaf werd opgevolgd door Jan van Sandbrink uit Voorschoten en die op zijn beurt door Leen Haasnoot uit Katwijk. Maar daar ging eerst nog wat aan vooraf, want eigenlijk zou er een zekere Henri Welboorn komen, een zangpedagoog met enige faam. Om hem daartoe over te halen, waren een tweetal bestuursleden de dichtgevroren Rijn overgestoken en naar Oegstgeest gelopen. De man liet zich uiterst moeilijk overtuigen, maar tenslotte werden beide partijen het eens over 30 gulden per maand. Welgemoed aanvaardden de onderhandelaars de terugtocht en brachten verslag uit aan de vergadering. Wat bleek echter? Enkele leden hadden gehoord dat de nieuwe dirigent Rooms Katholiek was en dat, zo meenden ze, was volstrekt ontoelaatbaar! In arren moede moest de voorzitter de gemaakte afspraak afzeggen. Het interkerkelijk karakter van het koor bleek ook zijn beperkingen te hebben.
Maar goed, Leen Haasnoot werd dirigent en het klikte meteen. Hij wist het koor op bijzonder goede wijze te stimuleren, hetgeen resulteerde in een tweetal 1e prijzen (Hattem en Den Haag) en een 2e prijs (Zeist). Het koor zong gewoonlijk à capella en stelde zich het Nederlandse lied ten doel. Daartoe werd onder meer gebruik gemaakt van de bundel 'Com nu met sang' van G. van Ravenzwaaij. Een exemplaar van dit boekwerk en een drietal foto's uit die periode worden zuinig bewaard door mw. van Dijk-v.d. Bent. Het zijn de enige nog stoffelijke bewijzen van het bestaan van dit koor. Waar de prijzen uithangen weet niemand! De repetities waren in de oude school op de Kerkweg. Ook de jaarfeesten waren befaamd. Met zang en spel werden deze avonden door de leden opgeluisterd. Reeds het noemen van De Orgelman en Gymnastiek voor 80+ers doet de toenmalige leden nu nog in lachen uitbarsten. Enkelen ervan zijn tot op heden lid van Advendo!
Aan de bloei van het koor kwam een onverwacht einde. Leen Haasnoot moest gaan studeren en had geen tijd meer. Eén van de tenoren, de heer Kroon, probeerde nog een poosje de grote man te vervangen. Het bestuur en de koorleden zagen er weinig brood in. 'Com nu met sang' verstomde. Dat was in 1952.
Een nieuw begin
Op 22 december 1952 werd een nieuw Valkenburg's Christelijk Gemengd koor onder die naam opgericht. De heer Kroon werd benoemd tot tijdelijk dirigent en de eerste repetitie was op 3 januari 1953. Ruim een jaar later memoreerde de secretaris in zijn jaarverslag: “Een jaar van vooruitgang, een jaar om in dankbaarheid op terug te zien.” Tevens maakte hij gewag van de gestadige groei en veel optredens naar buiten. In het mij welwillend ter beschikking gestelde notulenboek, schreef de heer Scheffer: “Vriend Noort werd tot voorzitter gekozen, Scheffer als secretaris, Varkevisser algemeen adjunct, Mevr. v.d. Mey penningmeesteresse en Mevr. v.d. Mey-Glasbergen bibliothecaresse.” Hij vervolgde: “direct werd de zaak goed aangepakt, de leden kwamen trouw en er heerste een prettige stemming op de repetitieavonden.”
In het verslagjaar werd medewerking verleend aan een interkerkelijke dienst in de Nederlands-Hervormde kerk en de notulen zeggen daarvan: “Dit eerste optreden op de 2e paasmorgen, zo kort na de oprichting, mag een succes heten, als we hier van succes mogen spreken.” Deze laatste toevoeging, die waarschuwende vinger, duidt niet op gebrek aan zelfvertrouwen, nee, veeleer het grote gevaar van menselijke praalzucht die in de eredienst geenszins thuishoort! Immers, het koor en de directeur Kroon (die kort daarna zijn vaste aanstelling verwierf en ter gelegenheid daarvan een dirigeerstok aangeboden kreeg) streefden wel degelijk naar meer. Naast de interkerkelijke diensten verleenden ze ook hun medewerking aan de strand-evangelisatie in Katwijk en samen met de MLD kapel bij de dodenherdenkingen. Daarenboven was er de jaarlijkse uitvoering in de dorpskerk. Op 30 juni 1955 togen ze naar Rotterdam om met zo'n 5000 andere zanglustigen een massale bijeenkomst van Billy Graham op te luisteren. Inmiddels aangesloten bij de Kon. Bond van Christelijke Zang en Oratorium verenigingen waagden ze drie jaar later de stap naar een Concours in de Stadsgehoorzaal in Leiden.
Getuige het verslag heeft zulks dirigent Kroon heel wat zweetdruppeltjes gekost, temeer omdat deze naast zijn gewone baan ,directeur van het plaatselijke postkantoor, ook nog een geweldig groot kinderkoor (de Lofstem) in stand hield. De beloning was een 1e prijs in de 2e afdeling! Even moest het koor bekomen van de schrik.
In 1960 begon de vlam opnieuw te branden, ik citeer uit het notulenboek: “daarom werd besloten de contributie te verhogen, deze werd nu veertig cent per week en voor echtparen samen 70 cent.” En nu komt het: “Het voorstel om de kast, waar de eventuele Concours-prijzen moeten worden opgehangen, te laten opknappen, werd ook goedgekeurd.” Het was de laatste keer dat de heer Scheffer, die dat acht keer trouw deed, het jaarverslag verzorgde. Op een concours in Hilversum werd vervolgens de 2e prijs in de 3e afdeling verworven. Het was ook het jaar waarin de huidige naam van het koor, Advendo, voor het eerst genoemd werd. Aangenaam Door Vriendschap En Nuttig Door Ontspanning, wist één der leden me te vertellen.
De gezellige avondjes in het zaaltje De Vries waren een jaarlijkse traditie geworden, maar ook vierde het koor in de Kleine Burcht het winnen van de 1e prijs in de 3e afdeling. Dat was in 1961 na een concours in Leiden. Welhaast overmoedig geworden, sleepten ze wat later in dat jaar nog een 2e prijs in de wacht. Uit Rotterdam. Het was een topjaar, B&W verschenen zelfs op een repetitie om koor en dirigent te feliciteren met de behaalde successen. In 1962 werd een feestcommissie aangesteld om de viering van het 10-jarig bestaan voor te bereiden. Het koor telde toen 50 leden en de contributie werd met 5 cent verhoogd. “We hopen U in de toekomst daarmee niet meer lastig te vallen”, schreef de secretaris bezwerend. Twee eerste prijzen werden in dat jubileumjaar behaald.
Nauwelijks twee jaar later trad de kentering in, dirigent Kroon moest afscheid nemen. Nog een laatste eerste prijs onder zijn leiding werd bereikt op een jubileumconcours in Leiden en een afscheidsconcert gegeven in Valkenburg. Dirigent Welboorn verscheen weer ten tonele, maar mede door ziekte maakte die het niet lang. Er was veel verzuim, veel leden bedankten. Een dieptepunt voor het koor. Dat was in 1964.
U ziet dat een koor staat of valt met een dirigent. Advendo is er weer bovenop gekomen en heeft onder de bekwame leiding van bestuurders en dirigenten tenslotte onder Bontje weer triomfen beleefd. Maar ook die is weer vertrokken en natuurlijk heeft dat moeite gekost. Na wat problemen is er nu dan een nieuwe dirigent. Niets staat het koor in de weg om er weer fris tegenaan te gaan. Behalve.....
Vier lege stoelen
Maandagavond. In het Trefpunt was de kosteres al bezig met de koffie. Voor de zang. Twintig minuten voor acht kwam Kees Varkevisser als eerste binnen. “Ha, Jan! Kom je zingen?” Het klonk blij verrast, maar na mijn explicatie keek hij me verwijtend aan en verdween in de grote zaal om de piano klaar te zetten. Klokslag acht kwam de dirigent binnen, een magere, ernstig kijkende jongeman, die zich bescheiden achter de piano opstelde. De kersverse voorzitter, Aad Gravekamp, was verhinderd, zodat diens vervanger na een tweetal nieuwe damesleden hartelijk welkom geheten te hebben en na nog wat andere mededelingen, de ware reden van mijn aanwezigheid uiteen zette. Geen nieuwe bas dus, slechts een verhaaltjes-schrijver.
Met het lied 'Wees mijn leidsman' werd de avond geopend. De oefeningen begonnen met een lied van John Steiner 'God so loved the world'. Alras echter achtte de dirigent het nodig eerst wat stemoefeningen te doen. Toonladders onder het uiten van de woorden WaWo en vervolgens omgekeerd, WoWa. Oefening baart kunst en inderdaad na meerder herhalingen waren we in staat de beide woorden zonder haperen uit te spreken en dat zelfs vlug achter elkaar en daarbij tot hogere dan normale regionen op te stijgen! “Als U er bij lacht, klinkt het ook wat beter!”, demonstreerde de dirigent, terwijl hij zijn gezicht dienovereenkomstig vertrok. Naar mijn gevoelen precies op tijd, werd deze oefening beëindigd en keerden we terug naar John Steiner. “Ziet U wel dat het nu veel beter gaat!”, vond de dirigent.
Mij was een gastplaats naast de bassen toebedeeld. De drie gebroeders Gravekamp geven daar (naast Kees) de toon aan. Eén hunner ontbrak, zoals reeds vermeld, de tweede kwam in ZHV uniform halverwege de eerste helft gehaast binnen, zodat we om te beginnen met drie man naast elkaar zaten. Dat wat ik naast me hoorde, klonk goed, dat wel.
Maar toch....
Nu moet ik weer denken aan mijn eerste indruk toen ik de zaal binnenkwam. Groepsgewijs zaten de alten rechts en de sopranen links achterin de zaal. Links voor de sopranen zaten de tenoren en rechts voor de alten stonden vier lege stoelen. Alsof daarop hoogwaardigheidbekleders werden verwacht. Of solisten bij een concert. Je gaat je vanzelf belangrijk voelen als je daarop plaats mag nemen!
Tijdens de pauze was ik in de gelegenheid met de dirigent, Marcel den Dulk, te praten. Zijn pianospel was me opgevallen. “Sinds mijn achtste speel ik al”, kwam de verklaring. Afgestudeerd voor onderwijzer, ging hij verder op het Kon. Conservatorium in Den Haag, bekwaamde zich in school- en kerkmuziek en tenslotte koordirectie. Momenteel geeft hij les op de gemeentelijke muziekschool in Katwijk, is naast Advendo dirigent van een kinderkoor (Lenteklokjes), een kamerkoor (Ricercare) en een gemengd jongerenkoor in Den Haag. Zijn menig over Advendo is; Enthousiaste mensen, willen zich heel goed inzetten. Zijn streven: beoefenen van geestelijke zowel als wereldlijke muziek.
Van dat laatste heb ik een voorproefje gehad. Vlak voor de pauze was het boekje 'Vier redeloze zangen' (van Albert de Klerk) te voorschijn gehaald. U had ze toen eens moeten horen!
Een nachtegaal in Echternach
die zong alleen muziek van Bach
Tot groot misnoegen van zijn vrouw
Die enkel Mozart horen wou
En zo ging dat nog een poosje verder. 's Avonds laat keek ik bij het weggaan nog een keer om. De kosteres had afgepast vier stoelen klaargezet voor de bassen. Dat lijkt natuurlijk nergens op. Dat moeten er minstens twee keer zoveel worden. Mannen ga naar de zang. Een koor dat geliefde dirigenten weet te overleven is de moeite waard!
Colofon
Gesprekken met Valkenburgers, Jan Portengen.
