De Wip
De Wip
De Wip
De Wip - bij de bornput
Zoektocht naar de Wip van Valkenburg
In een heel aantal beschrijvingen van de huizen D031, D032, D033, D034 wordt vermeld dat het huis "nabij de Wip" is. Dit hielp op zich goed in het vaststellen dat deze huizen bij elkaar in de buurt liggen, en ook dat verschillende verkopen van een huis over hetzelfde betreffende huis gaan. Maar, wat was "de Wip"? Een aanwijzing kan zijn dat in een omschrijving er sprake is van "de bornput bij de Wip". De combinatie van een wip en een bornput was terug te vinden via Google search, en werd vergezeld van de volgende afbeelding.
Afbeelding van een bornput en wip
Bron: "http://www.depoemp.be/Poemp_61_web.pdf"
Een andere aanwijzing is gevonden in de volgende tekst in een rondleiding in Antwerpen: "De Wapper was de wip of boom die gevulde watervaten vanuit de zoetwatervaart optilde." Bron: "https://www.weikopiebes.nl/vakantie9/reis2015.htm" . Een wip is dus blijkbaar een lange houten paal ("boom") die gebruikt kan worden om als een soort hefboom een emmer water of een andere last omhoog te tillen en te verplaatsen.
Dit wordt prachtig bevestigd door het volgende kaartje van de directe omgeving van het Bleekveld van Valkenburg, uit omstreeks 1630:
Kaart van de directe omgeving van het Bleekveld Bron: Hoogheemraadschap van Rijnland, kaart A-1707, circa 1630
De afbeelding van een (hef-)boom is direct duidelijk, en daarmee ook de locatie van "de Wip". Op het kaartje is geen indicatie van een put of bron, maar wel van de nabijheid van een vaart waar scheepjes kunnen aanmeren Dus de conclusie moet luiden dat deze Wip gebruikt werd om goederen op of van scheepjes te hijsen. Een tegenwoordige gebruikelijke term daarvoor is "overslag". Het lijkt erop dat in de 17e daar de term "opslag" voor gebruikt werd.
bronnen
ORA Valkenburg, inv.nr. 2, scan 175, fol. 43v: 25-6-1625: Cornelis Arentsz Loos timmerman wonende tot Valkenburg, verklaart verkocht te hebben aan Dirck Meesz van der Sluijs wonende tot Valkenburg, een resterende custingbrief tlv Arent Jansz Pau biersteker, waarvan de wederhelft toekomt aan Jan Claesz Backer mede tot Valkenburg, gedateerd 7-7-1620, met restbedrag van 225 g. Onderpand is een huis en erf, plus gebruik van een 1/3 bornput bij de Wip, belend O: de Heerweg, Z: Aelwijn Andriesz, W: Aelwijn Andriesz voorn., N: Dirck Woutersz. Betaald met 96 g. in gereed geld. doorgehaald, gecasseerd 25-2-1632
ORA Valkenburg, inv.nr. 3, scan 294, fol. 98, 26-11-1629: Annetgen Adriaensdr. weduwe wijlen Alewijn Andriesz. van Ackerland geasst. met Jan Claesz. van Teijlingerbrouck haar voogd ter eenre, en Marijtgen Hendrickszdr. geasst. met Hendrick Cornelisz. Vos haar zoon en voogd, Dirck en Cornelis Pieterszonen voorkinderen van Engeltgen Leendertsdr. met Marthijs Jansz. omtrent bejaarde nazoon van dezelfde Engeltgen Leendertsdr., Harman en Jan Pieterszonen Dou als executeurs van het testament van Alewijn Andriesz. en daarmee voogden van de minderjarige nakinderen van Engeltje Leendertsdr. en van Hendrick Gerritsz. minderjarige zoon van Gerrit Hendricksz., alle erfgenamen van Alewijn Andriesz. ter andere zijde. Zij verklaren dat zij de boedel gescheiden hebben. Annetgen Adriaensdr. krijgt de volgende landen: 1) ..., 2) een huis en erf tot Valkenburg bij de Wip of opslag, 3)...
Gebruikte afkortingen
ORA = Oud-Rechterlijk Archief - vooral transport-akten (=overdracht van eigendom na verkoop)
LO = Erfgoed Leiden en Omstreken
ONA = Oud-Notarieel Archief
KohHfd = Kohieren Hoofdgeld 1623 (= belastingregister van heel Rijnland uit 1622-1623 waarbij er in principe 1 gulden belasting per persoon geheven werd. Het register is uniek voor genealogen omdat toen van elk gezin de naam van ieder gezinslid werd uitgespeld, inclusief baby's, inwonende ouders, knechten, dienstmaagden etc.).
