8. Een nieuwe ramp treft het dorp.
Hoofdstuk 8 uit Valkenburg ZH de wederopbouw
De geallieerden waren een maand terug geland in Normandië. De tegenaanval was begonnen. De Duitsers namen hun maatregelen. De brug over de Wassenaarse wetering werd afgebroken, er werden bunkers gebouwd, maar het meest extreme was wel de sloop van vijfenveertig woningen en twee hoekwinkels (Meijer en Marel). Het bijzondere wijkje op de grens met Katwijk moest worden gesloopt om een vrij zicht te hebben richting Katwijk. Ruim 20% van het aantal woningen in Valkenburg ging tegen de vlakte. Dat was meer dan het aantal in de meidagen van 1940.
De gemeente sloot een contract met H. van der Star uit Amsterdam voor de sloop van negenendertig woningen. Een rijtje van zes woningen aan de Katwijkerweg mocht blijven staan. De sloop moest zeer zorgvuldig gebeuren, want de bezetter was zeer gecharmeerd van hergebruik in verband met de schaarste
aan bouwmaterialen.
Op de vraag van Burgemeester de Wilde aan de Reichskommissar wat er met de bewoners ging gebeuren, kreeg hij als antwoord dat de burgemeester dat moest oplossen. De bewoners kregen amper de tijd om te verhuizen. Een aantal gezinnen trok in bij familie of andere dorpsgenoten, maar er moest ook naar elders verhuisd worden. De gemeente had juist haar huisvesting van bewoners bijna op orde, maar kon weer opnieuw beginnen. Een verdere invulling van het Marktveld lag voor de hand. Evenals bij de eerste fase werd ook nu gestart met een onteigeningsplan.
Begin november lag het (3e) onteigeningsplan al ter inzage en mochten de grondeigenaren hun eventuele bezwaren kenbaar maken. Dit plan was gebaseerd op het algemeen plan voor de dorpskern uit 1940 van Wieger Bruin architecten BNA en stedenbouwkundige uit Amsterdam. Hoofddoel was de woningbouw rond de Burgemeester Lotsystraat afronden. Maar voorlopig was daar geen kans op. Er kwam eerst nog een strenge winter met ook honger in Valkenburg. De bezetter raakte min of meer in paniek. De sloop van een woonwijkje raakte kant nog wal. Het “gewone” leven was ook in Valkenburg al een heel poosje zoek.
Bij de val van de toren in juli 1940 is de luidklok snel weggenomen door de Valkenburgers, want het materiaal was zeer in trek bij de bezetter. Gedurende vijf jaar is de klok bewaard in de Rijn. Bij de bevrijding kwam deze weer boven water en werd er snel een klokkenstoel in elkaar gezet. Zo werd deze klok het symbool van de bevrijding.
