10. De nieuwe kerkgebouwen.
Hoofdstuk 10 uit Valkenburg ZH de wederopbouw
In het wederopbouwplan van september 1940 was de locatie voor een Gereformeerd kerkgebouw al aangewezen. Het zou komen op de hoek van de Hoofdstraat met het laantje naar villa Welgelegen. In de oorlog kwam van nieuwbouw echter niet veel en bleef men kerken in het zaaltje van de Vries. Dat de nieuwbouw na de oorlog pas in 1948 ter hand werd genomen kwam ook door de kerkscheuring in 1944. Een groot aantal Valkenburgers verliet de kerk en gingen verder als Gereformeerde kerk vrijgemaakt; in de volksmond
de artikel 31 kerk.
De Hervormde gemeente wilde in 1943 al starten met de nieuwbouw van de kerk. Materiaal was al voor handen, maar er was een bouwverbod. De bouw ging niet door en het materiaal werd door de bezetter elders gebruikt. Na de oorlog mocht ook niet begonnen worden met de bouw. De begraafplaats met gesneuvelde Duitse soldaten uit de meidagen van 1940 moest worden geruimd. Verder bleek de locatie historisch materiaal te bevatten. Professor van Giffen was weer terug in het dorp. De opgravingen werden weer opgepakt en er werden zes verschillende Castellums opgegraven.
In het najaar van 1948 kon eindelijk met de wederopbouw van de kerk begonnen worden. Dankzij het geduld van de kerkvoogdij kreeg het gebouw een extra ruimte speciaal voor de jeugd als cadeau van de Rijksdienst voor oudheden, die een aantal jaren opgravingen konden verrichten. In februari 1950 was de opening van de kerk. Het centrum was eindelijk na bijna tien jaar weer hersteld. Hoewel de toren nog ontbrak. Er was hiervoor geen wederopbouw geld beschikbaar. Niet bij het rijk, niet bij de gemeente en zeker niet bij het kerkbestuur. Wel was bij de fundering rekening gehouden met de bouw van een toren. Het fundament was reeds gelegd.
De opgravingen lieten ook zien, dat er al ruim 1000 jaar een kerk stond in het centrum van het dorp.
